BTHVN on Tour - pod batutą DHL

Beethoven urodził się w 1770 roku w Bonn w Niemczech, a zmarł 26 marca 1827 roku w Wiedniu w Austrii. W świecie muzyki w dekadzie rozpoczynającej się w 2020 roku świętować będziemy 250. rocznicę urodzin Beethovena, a w 2027 roku 200. rocznicę śmierci Niemca.

Pod koniec XVIII wieku i na początku XIX wieku, w Europie zaczęły dokonywać się zmiany koncepcji takich jak wolność jednostki. Beethoven urodził się w Nadrenii, będącej dzisiaj częścią Republiki Federalnej Niemiec, gdzie książęta elektorzy coraz częściej opowiadali się za prawem do wolności myśli. Te napięcia pomiędzy arystokracją i zaczątkami burżuazji silnie wpłynęły na Beethovena. Ideały oświecenia poruszyły Ludwiga, jednak ten przez całe życie rozglądał się za stałyą posadą na tamtejszych królewskich i arystokratycznych dworach.

Ludwig urodził w 1770 roku jako dziecko Johanna i Marii Magdaleny van Beethovenów. Powszechnie przyjętą datą narodzin Beethovena jest 16 grudnia, gdyż 17 grudnia został ochrzczony w Kościele św. Remigiusza w Bonn. Dziadek Beethovena, a jednocześnie jego imiennik, Ludwig van Beethoven (1712-1773), śpiewak i nadworny kapelmistrz arcybiskupa elektora Kolonii Maximiliana Friedricha, był okresie dorastania był dla Beethovena wzorem. Jego ojciec, Johann, który służył jako "zaledwie" nadworny muzyk, cieszył się mniejszym powodzeniem. Mimo to muzyka stała się fachem, z którego rodzina Beethovena zarabiała na życie.

Ludwig urodził się w domu Johanna i Marii przy Bonngasse 515, czyli miejscu, w którym znajduje się dzisiaj muzeum Beethoven-Haus; rodzina przeprowadziła się do domu przy Rheingasse 934, którego już tam nie ma.

W 1817 roku London Philharmonic Society zleciło Beethovenowi skomponowanie dwóch symfonii i zaoferowało mu premierowe wykonanie utworów w Londynie. Aczkolwiek termin okazał się nierealistyczny, a sam Beethoven na ukończenie swojej monumentalnej IX symfonii potrzebował jeszcze kilku lat. Ostatecznie jej premiera odbyła się w 1824 roku w Wiedniu, a po raz pierwszy została wykonana w Londynie w 1825 roku. Współcześnie czwarta część IX symfonii Beethovena jest wykorzystywana jako tzw. „Hymn Europy”. Symfonia została w całości umieszczona na liście Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO, i wciąż jest jednym z najsłynniejszych dzieł muzyki klasycznej. Chóry z całego świata śpiewają do jej muzyki tekst „Ody do radości” Schillera. Światowa premiera IX symfonii była jednym z wielkim triumfów w karierze Beethovena. Natomiast zamówiona X symfonia nie została ukończona.

Beethovena opisać można na wiele sposobów: wyjątkowy talent, wizjoner, niezwykle pewny siebie artysta. Każdy z nich pokrywa się z prawdą, a sam Beethoven miał powiedzieć, że jest doskonale świadom swoich nietuzinkowych umiejętności. Wariacje Diabellego pokazują jak kreatywnym był geniuszem. Wydawca Anton Diabelli, przyjaciel Beethovena, poprosił kilku kompozytorów, w tym Franza Schuberta i Franza Liszta, o napisanie wariacji na temat prostego walca. Zdaniem Beethovena pisanie jednej wariacji nie miało większego sensu. Ustalił zatem, że napisze 23 wariacje, ostatecznie kończąc na 33. Jego Wariacje Diabellego to złożone, wspaniałe dzieło łamiące granice kompozycji, które stało się symbolem błyskotliwości Beethovena.

„Missa solemnis” była ostatnią próbą przypodobania się arystokracji podjętą przez Beethovena, która miała ostatecznie przynieść mu stałą posadę. Jego celem było ukończenie mszy na koronację Rudolfa, arcyksięcia Austrii, którego uczył gry na fortepianie, a który był również jego mecenasem. Rudolf miał zostać mianowany arcybiskupem Ołomuńca. Beethoven otrzymał posadę w 1819 roku, lecz, jak już zwykle bywało, nie był w stanie ukończyć dzieła na czas. Jego koncepcja mszy była dalece zbyt monumentalna, aby można było ją skomponować w zaledwie dwanaście miesięcy. Koniec końców nie ukończył mszy „Missa solemnis” na czas, czyli na koronację w 1820, lecz na rok 1823. Sam Beethoven uznawał „Missa solemnis” za swoje najważniejsze dzieło.

Epoka która nadeszła po Kongresie Wiedeńskim odbywającym się w latach 1814-1815, była czasem zmian pod kątem politycznym, społecznym i ekonomicznym. Kongres Wiedeński spowodował zmiany granic europejskich państw i powstanie nowych. Cesarz Franciszek I i jego kanclerz Klemens von Metternich coraz bardziej zwracali się w stronę cenzury i koncepcji państwa policyjnego, by zdławić w zarodku rewolucyjne idee oświeceniowe i rodzącą się burżuazję, której działania zapoczątkowano w okresie Biedermeiera. Burżuazja spotykała się teraz prywatnie w swoich salonach, które stały się miejscami dyskusji o sztuce. Mimo że słowa Beethovena nierzadko były uważane za kontrowersyjne, był tolerowany politycznie ze względu na jego status, jakim się cieszył jako muzyk i kompozytor. Beethoven sam stale szukał i utrzymywał związki z arystokracją, lecz osoby będące u władzy na ogół unikali wchodzenia w zbyt zażyłe relacje z Niemcem.

Do 1814 roku wojny napoleońskie wyznaczyły na mapie Europy nowe granice państw. Po porażce Napoleona pod Lipskiem, przywódcy z całej Europy i spoza niej zgromadzili się podczas Kongresu Wiedeńskiego (1814-15), aby ustanowić nowy ład polityczny. Beethoven wykorzystał tę okazję do zwiększenia swojej ekspozycji wśród europejskich elit poprzez koncerty i kompozycje upamiętniające poszczególne głowy państw. Gdy arystokraci powrócili do swoich ojczyzn, przywieźli ze sobą muzykę popularnego w ostatnim czasie Beethovena, co przyczyniło się do dalszej ekspansji jego międzynarodowej sławy. Uderzający kontrast względem wielkiego sukcesu Beethovena stanowił jego osobisty dramat związany z postępującą głuchotą, który zakończył się całkowitą utratą słuchu.

Początek XIX wieku to również okres wysokiej produktywności Beethovena. W okresie od 1802 do 1812 roku skomponował sześć z dziewięciu swoich symfonii. Ale mimo wszystko daleko mu było od stabilności finansowej. Zarobki z koncertów, kontraktów wydawniczych i granty od arystokratycznych mecenasów wciąż nie gwarantowały mu stabilnego źródła dochodu. Mimo tego, że był bogaty, nigdy nie był w stanie pozbyć się uczucia, że czegoś mu brakuje, uczucia które zostało w nim zaszczepione w młodzieńczych latach życia, czy też strachu przed ponowną biedą.

Z końcem 1808 roku, Beethoven zdecydował się wyjechać z Wiednia na rzecz pracy na dworze brata Napoleona, Jérome'a Bonapartego w niemieckim Kassel. Natomiast wiedeńska szlachta, reprezentowana przez arcyksięcia Rudolfa, księcia Ferdynanda Kinsky'iego i księcia von Lobkovitza, nie chciała, aby Beethoven wyjeżdżał, i podpisała umowę przyznającą Beethovenowi roczną rentę, która miała być przekazywana pod warunkiem, że Ludwig zostanie w Wiedniu. Beethoven odrzucił ofertę pracy jako kapelmistrz na dworze w Kassel od Bonapartego.

Francuzi sprawowali pieczę nad rodzinnym regionem Beethovena leżącym nad Renem przez ok. 20 lat w latach 1794-1814. W tym okresie Francja z kraju zdominowanego przez rewolucję przekształcała się w ekspansywne imperium i dominujące europejskie mocarstwo. Wpływ Napoleona na los Francji swój początek miał w 1799 roku, gdy rozpętał wojnę w Europie i ostatecznie koronował się cesarzem w 1804 roku. Napoleon został ostatecznie pokonany dopiero w Bitwie pod Lipskiem w 1813 roku. Jego ewolucja od orędownika wolności do wojennego despoty była dla Beethovena i wielu innych ogromnym zawodem.

Głuchota Beethovena postępowała i stawała się coraz bardziej problematyczna. W 1802 napisał swój Testament heiligenstadzki, czyli list pożegnalny do braci, który nie tylko wyrażał jego wolę, ale również był przejmującym opisem jego bezradności w obliczu pogarszającego się zdrowia psychicznego i fizycznego. Do 1814 roku Beethoven zaprzestał dawania publicznych koncertów; od 1818 roku mógł porozumiewać się z innymi jedynie za pomocą pisma. Powstałe książki konwersacyjne składają się głównie z wpisów autorstwa innych osób, gdyż Beethoven zwykle udzielał odpowiedzi ustnie.

Pierwotnie Beethoven chciał nazwać III symfonię „Bonaparte” na cześć Napoleona Bonaparte. Dla Beethovena rewolucja francuska i sam Napoleon był potężnym symbolem wolności. Dlatego tym bardziej rozczarowujący dla Beethovena był fakt koronowania się Napoleona na cesarza Francji w 1804 roku. Zdaniem Beethovena i wielu innych ich dawny bohater nie był już nikim innym jak tylko tyranem. W tamtym czasie III symfonia wciąż nosiła w nazwie imię i nazwisko Bonapartego, lecz Beethoven do momentu jej wydania w 1806 roku zmienił jej nazwę na „Eroika”.

Aby móc zorganizować swój własny koncert, musisz cieszyć się pewną reputacją, a przy tym zająć się znalezieniem muzyków, wynajęciem sali, reklamą, biletowaniem itp. Ponosisz również pełne ryzyko finansowe. 2 kwietnia 1800 r. odbył się pierwszy koncert Beethovena pod nazwą „Akademie”, na którym można było usłyszeć premierowe wykonanie I symfonii. Na wszelki wypadek do koncertowej setlisty dodał również kilka utworów bardzo popularnych kompozytorów, Haydna i Mozarta, czego, jak się później okazało, nie zrobiłby w przyszłości. Beethoven wypracował swój własny, unikalny styl i zyskał szerokie uznanie, a I symfonia zwiastowała nowy wymiar jego sukcesu i popularności jako kompozytora symfonicznego.

Książe Karl von Lichnowsky z Wiednia był pierwszym długoletnim mecenasem Beethovena. Pozwolił Beethovenowi zamieszkać z nim, wprowadził go na wiedeńskie salony i zorganizował dla niego dużą trasę koncertową. Podarował mu również cenny zestaw instrumentów dla kwartetu smyczkowego, składający się z dwóch skrzypiec, altówki i wiolonczeli. Te cztery instrumenty przetrwały do dnia dzisiejszego i można je oglądać w muzeum Beethoven-Haus w Bonn. Częścią tej wystawy jest również replika skrzypiec Beethovena. Aby zaznaczyć, że instrumenty są jego własnością, Beethoven wyrył dużą literę „B” u ich nasady, a na ich tylnej części umieścił pieczęć.

Po nauce z Haydnem, w 1795 roku Beethoven wydał swoje pierwsze duże dzieło z muzyką kameralną: zbiór trzech triów fortepianowych oznaczonych jako Opus 1. Beethoven następnie zwrócił swoją uwagę ku dwóm podstawowym gatunkom muzyki klasycznej: kwartetowi smyczkowemu i symfonii. W latach 1798-1800, po intensywnym studiowaniu kwartetów Haydna i Mozarta, Beethoven skomponował swoją pierwszą serię sześciu kwartetów. Był to początek najbardziej owocnych lat jego pracy.

Jednak jego rosnące powodzenie jako pianisty i kompozytora przyćmiło coraz poważniejszy problem. W połowie lat 90. XVIII wieku nie mógł już ignorować oznak utraty słuchu, a z czasem gdy jego słuch stopniowo się pogarszał, Beethoven unikał towarzystwa innych osób. W 1818 roku był już zupełnie głuchy. Wykonywano dla niego aparaty słuchowe, takie jak widoczna na wystawie oryginalna trąbka do ucha, ale przez większość czasu unikał korzystania z niej, bojąc się o to, że na dłuższą metę spowoduje nasilenie problemu.

Joseph Haydn był uznawany za najważniejszego kompozytora jego czasów. W 1792 r. w drodze do domu z Anglii do Wiednia, Haydn zatrzymał się w pół drogi w Bonn i spotkał się z Beethovenem. Dwór w Bonn prosił, aby Beethoven uczył się z Haydnem w Wiedniu, a sam Haydn przystał na taką umowę.

Natomiast w październiku 1794 r., gdy Beethoven studiował w Wiedniu, francuskie wojsko okupowało Nadrenię, a elektor ewakuował z Bonn, co oznaczało, że gdy Beethoven wróci do tego miasta, straci pracę na tamtejszym dworze. Tym samym drugi wyjazd studyjny Beethovena okazał się wyjazdem na stałe.

Po śmieci ojca Beethovena w 1792 i przeprowadzce jego dwóch braci, Kaspara i Nikolausa do Wiednia, jego więzi z rodzinnym Bonn stawały się coraz słabsze. Niektórzy przyjaciele Beethovena również wyjechali do Wiednia, gdyż obawiali się represji ze strony francuskich wojsk.

Beethoven po raz pierwszy pojechał do Wiednia pod koniec 1786 r. W maju 1787 roku wrócił do domu i dowiedział się, że jego matka będąca dotychczas podporą rodziny leży na łożu śmierci. Ojciec Beethovena coraz bardziej tracił kontrolę nad alkoholizmem i w 1789 r. został zawieszony w obowiązkach w pracy. Zmusiło to młodego Beethovena do dokładania do domowego budżetu już od młodzieńczych lat życia, przez co ciężar jakim jest utrzymanie rodziny spoczął na jego barkach. Uzyskał prawo do ponad połowy emerytury swojego ojca, przez co stał się faktyczną głową rodziny.

Przez ten czas Beethoven odnalazł azyl, ciepło i sympatię w domu rodziny von Breuning'ów. Helene von Breuning, matka i wdowa, traktowała go jak adoptowanego syna, a sam Ludwig dawał jej dzieciom lekcje gry na fortepianie. Kolejnym ważnym wsparciem dla Beethovena był Franz Anton Ries, jeden z najlepszych muzyków orkiestry z Bonn. Na początku 1789 roku Ludwig grał również na altówce w orkiestrze na dworze w Bonn.

Beethoven był kompozytorem, pianistą, skrzypkiem i dobrym organistą. W czerwcu 1784 roku dostał wreszcie pierwszą płatną pracę u nowego księcia elektora, Maxa Franza. Jaki drugi organista na dworze akompaniował podczas mszy i innych kościelnych uroczystości, zarabiając skromne 150 florenów, wciąż dokładając sporą kwotę do niewielkiego, domowego budżetu. Lata ciężkiej nauki zaczęły się zwracać.

Dowodem na muzyczny talent Beethovena są pierwsze kompozycje, które komponował jako dziecko. Jego pierwszy wydany utwór (1782) był zbiorem dziewięciu wariacji na temat marszu Dresslera, który posłużył mu jako portfolio przy ubieganiu się o pracę na dworze elektora.

Decyzja o karierze Beethovena została podjęta za niego i, jak zwykle w tamtych czasach bywało, w wieku siedmiu lat poszukiwał pracy związanej z muzyką. Jednak stabilna praca nadwornego muzyka będzie przez całe życie omijać Beethovena szerokim łukiem. Szukał jej przez całe życie, ale nigdy nie doczekał się stałej posady.

Kariera muzyczna Ludwiga była mniej więcej zaplanowana. We wczesnych latach pod twardą ręką swojego ojca życia zaczął uczyć się gry na pianinie. Uczył się również gry na skrzypcach. 26 marca 1778 r., już w wieku siedmiu lat Beethoven zagrał swój pierwszy koncert w położonej nieopodal Kolonii. Rodzina Beethovena nie uważała, że studia są dla Ludwiga realistyczną opcją. Uczęszczał do szkoły przez zaledwie cztery lata.

Ludwig van Beethoven zmarł 26 marca 1827 r. w Wiedniu w wieku 56 lat. Cierpiał na głuchotę, kolkę i podwyższony poziom ołowiu we krwi. Zmarł z powodu marskości wątroby. Pochówek na obrzeżach Wiednia trzy dni po jego śmierci konkurował z pogrzebem państwowym. W kondukcie szło około 20 000 osób. Jedną z pochodni niósł Franz Schubert. Szkoły były tego dnia zamknięte. W 1888 roku szczątki Beethovena zostały przeniesione do honorowego grobowca na Cmentarzu Centralnym w Wiedniu. Bonn z którego Beethoven wyjechał w 1792 roku, a który tęskno wspominał przez całe swoje życie, nigdy więcej nie ujrzał swego cieszącego się sławą syna.

Świat upamiętnia 250. rocznicę urodzin Beethovena. Miejsce urodzin Beethovena, niemiecki Bonn, jest epicentrum uroczystości.

Jubileuszowy logotyp powstał w oparciu o własnoręczny podpis Beethovena. Niekiedy podpisywał swoje partytury i listy skróconą wersją swojego imienia i nazwiska.

Pięć głównych motywów programu uroczystości rocznicowych zostało również opartych o poniższy skrót:

B – Beethoven jako urodzony w Bonn kosmpolita
T – Beethoven jako muzyk (z j. niemieckiego “artysta tonów“)
H – Beethoven jako humanista
V – Beethoven jako wizjoner
N – Beethoven jako miłośnik natury